Mabadiliko ya Kijani Yaanza Tanzania

KATIKA jiji linaloamka kila alfajiri na sauti za magari, minada ya sokoni, na kelele za maisha ya kila siku, kuna changamoto ambayo haionekani mara moja lakini inaendelea kukua kimya kimya. Kwa miaka mingi, taka zimekuwa zikionekana kama mzigo uchafu unaostahili kuondolewa haraka. Lakini sasa, Tanzania inajaribu kugeuza simulizi hiyo kupitia hatua mpya ya kweli na yenye matumaini.

Baraza la Taifa la Hifadhi na Usimamizi wa Mazingira (NEMC) limeanzisha kampeni ya Taka Sifuri kwa lengo la kuibadilisha hali hiyo. Si kampeni tu ya kijuujuu, bali ni mwito wa kina unaogusa maisha ya kila Mtanzania. Kwa maneno rahisi, NEMC inataka watanzania waache kuiona taka kama kitu cha kutupwa na kuanza kuiona kama fursa.

Fursa ya kiuchumi,kijamii na fursa ya kimazingira. Kampeni hii ina mizizi kwenye dhana inayoongeza uzito wa maamuzi ya kila siku tunayofanya nyumbani, kazini au sokoni. Kwa mfano, badala ya kutupa mabaki ya chakula, kampeni inahamasisha kuyatumia kuzalisha mboji au gesi. Mabaki haya ambayo kwa kawaida tungeyapuuza, sasa yanaweza kuwa chanzo cha nishati ya kupikia au kuongeza rutuba shambani.

Hii si tu ni mbinu ya kupunguza uchafu, bali ni njia ya kuchochea mzunguko wa uchumi wa ndani, hasa katika jamii za kipato cha chini. Mhandisi Haji Kiselu, mmoja wa wataalamu wakuu kutoka NEMC, anaeleza kwa dhati kuwa kampeni hii inalenga zaidi mabadiliko ya tabianchi. Si teknolojia pekee au sheria, bali ni watu wenyewe maamuzi yao, mitazamo yao, na utayari wao wa kuona thamani katika kile walichokuwa wanakiita uchafu.

Anasisitiza kuwa ili kufanikisha Taka Sifuri, ni lazima kilammoja ajihusishe. Si jukumu la serikali pekee, bali ni hatua ya pamoja kuanzia kaya moja hadi taifa zima. Katika maeneo kama Dar es Salaam, ambapo shughuli za kiuchumi na kijamii zimepamba moto, kiasi kikubwa cha taka huzalishwa kila siku. Lakini cha kusikitisha, taka hizi ambazo nyingi zinarejelezwa kwa urahisi huishia kwenye madampo au kuchomwa.

Wakati huo huo, vijana wanahangaika mitaani wakitafuta ajira, bila kujua kuwa taka hizo hizo wangeweza kuzitumia kama njia ya kujipatia kipato. Vyuma chakavu, plastiki, karatasi na hata taka za kielektroniki vyote vinaweza kuuzwa au kuchakatwa, kama tu kutakuwepo mfumo mzuri na uelewa wa kutosha.

Na hapa ndipo kampeni hii inakuwa ya kipekee. Haitoi tu mwelekeo, bali inakuja na msukumo wa kweli wa kushirikisha jamii nzima. Inahusisha familia zinazoanza kutenganisha taka majumbani mwao, wajasiriamali wanaotafuta mbinu za kuchakata bidhaa, na wanafunzi wanaojifunza mapema umuhimu wa kulinda mazingira. Ni mchakato unaojengwa juu ya misingi ya kushirikiana, elimu na ufuatiliaji wa karibu.

Lakini bado, changamoto bado zipo. Ukosefu wa miundombinu rafiki ya taka, elimu duni kuhusu urejelezaji, na kutokuwepo kwa motisha ya kiuchumi kwa wanaojitahidi kuchakata ni baadhi ya vikwazo vinavyokwamisha kasi ya kampeni. Hata hivyo, changamoto hizi pia ni fursa, fursa za kuwekeza, kushirikiana, na kubuni teknolojia rafiki kwa mazingira.

Ni wazi kuwa Taka Sifuri si wazo la kifalsafa tu ni mtindo wa maisha unaotaka kutufundisha kuona thamani katika vitu tunavyoviona duni. Ni wazo kwamba hakuna kinachopaswa kupotea, kila kitu kinaweza kutumika tena kwa njia yenye manufaa. Dhana hii inaweka msingi wa uchumi mzunguko ambapo bidhaa hazimalizwi, bali hupitia mzunguko mpya wa matumizi kila mara.

Kwa namna hii, tunajenga si tu mazingira safi, bali pia mustakabali wa uchumi jumuishi. Hatimaye, mafanikio ya kampeni hii hayataamuliwa na idadi ya madampo yaliyofungwa au tani za taka zilizokusanywa, bali na mabadiliko ya tabia miongoni mwa watanzania. Ni pale watu watakapoacha kuona taka kama tatizo na kuanza kuiona kama sehemu ya maisha yao kama malighafi, kama ajira, kama rasilimali.

Tanzania ikishindwa kutumia fursa hii, itaendelea kukumbwa na athari za kimazingira, kudhoofika kwa afya za watu wake, na kupoteza rasilimali muhimu kwa maendeleo. Lakini ikifanikiwa, itakuwa mfano halisi wa jinsi taifa linaweza kusimama na kusema Taka si mwisho wa kitu, ni mwanzo wa kingine. SOMA: Tukomeshe uchafuzi wa mazingira wa taka za plastiki

Na kwa kufanya hivyo, kila mtu hata kwa hatua ndogo tu ya kutenganisha taka nyumbani anakuwa sehemu ya mabadiliko makubwa. Mabadiliko ambayo huanzia kwenye mfuko wa plastiki uliochukuliwa sokoni, hadi kwenye ustawi wa taifa zima.