Shaka Ssali: Gwiji wa habari barani Afrika
Shaka Ssali, anayejulikana pia kama “Kabale Kid,” alizaliwa tarehe 9 Aprili 1953 katika Wilaya ya Kabale, Magharibi mwa Uganda. Alianza masomo yake katika Shule ya Msingi ya Kikungiri na baadaye kuendelea na elimu ya sekondari katika Shule ya Upili ya Kigezi.
Hata hivyo, safari yake ya elimu ilikatizwa katika miaka ya 1960, na akajiunga na Jeshi la Uganda kama mpiga mbizi wa anga. Mwaka 1976, alihamia Marekani akitoroka utawala wa kidikteta wa Idi Amin. Akiwa Marekani, aliendelea na masomo yake na kufanikwa kupata shahada ya kwanza, ya pili, na ya uzamivu katika Mawasiliano ya Tamaduni Mbalimbali kutoka Chuo Kikuu cha California, Los Angeles (UCLA).
Safari ya Uandishi wa Habari
Shaka Ssali alianza kazi yake ya uandishi wa habari kwa kushiriki katika kipindi cha Africa World Tonight katika Sauti ya Amerika (VOA). Mwaka 2000, aliteuliwa kuwa mtangazaji wa kwanza wa kipindi maarufu cha Straight Talk Africa, ambacho kilihusika na mijadala ya kina kuhusu masuala muhimu yanayolikumba bara la Afrika.
Kauli yake maarufu, “Ninajivunia sana na nina unyenyekevu mkubwa,” ilitambulika na wengi kama alama ya kipindi hicho, huku akitambulika kwa umahiri wake wa kuendesha mijadala ya wazi na makini na viongozi wa Kiafrika, wachambuzi, na wananchi wa kawaida.
Heshima na Tuzo
Katika kipindi chake cha uongozi wa Straight Talk Africa, Ssali alipata heshima na tuzo mbalimbali. Mnamo Septemba 2024, Jumuiya ya Waganda wa Amerika Kaskazini (UNAA) ilimtunuku Tuzo ya Mafanikio ya Maisha kwa mchango wake mkubwa katika vyombo vya habari barani Afrika.
Katika hotuba yake ya kupokea tuzo hiyo, aliwapongeza watu wa Kabale na kushukuru familia yake, marafiki, na wakosoaji wake kwa mchango wao katika safari yake. Aidha, Ssali alikuwa mshiriki wa zamani wa Ford Foundation na alipokea Tuzo Maalum ya Umoja wa Mataifa ya Mafanikio katika Uandishi wa Habari wa Kimataifa.
Urithi wa Shaka Ssali
Baada ya kustaafu kutoka VOA mwezi Mei 2021, Ssali aliendelea kushiriki katika hotuba za umma na kuwaelekeza waandishi wa habari chipukizi. Hata hivyo, tarehe 27 Machi 2025, alifariki dunia akiwa na umri wa miaka 71. Kifo chake kiliashiria mwisho wa enzi katika uandishi wa habari barani Afrika, huku akiacha urithi wa uandishi wa habari wenye ujasiri na uchambuzi makini.
Mchango wake haukuishia kwenye vyombo vya habari pekee, bali pia aliwasaidia waandishi wa habari chipukizi na kuimarisha mawasiliano kati ya viongozi wa Afrika na wananchi wa kawaida. Dhamira yake ya kukuza mazungumzo ya wazi na kujitolea kwake kwa uhuru wa vyombo vya habari vimeacha alama isiyofutika barani Afrika na duniani kote.
Salamu za Rambirambi
Kifo cha Shaka Ssali kimeibua majonzi makubwa kwa watu mbalimbali, hususan waandishi wa habari walioguswa na kazi yake. Kupitia mtandao wa kijamii wa X (zamani Twitter), watu mashuhuri wametoa salamu zao za pole.
Maria Sarungi Tsehai aliandika: “Tulifurahia sana mahojiano yako ya moja kwa moja.” Aliongeza: “Nina hadithi ya kusimulia kuhusu ujasiri wako wa kukabiliana na tawala za kidhalimu, na nitaisimulia.”
Mwandishi mwingine, Harun Maruf, aliandika kwenye ukurasa wake wa X: “Nembo ya VOA na mwandishi mkubwa wa habari za Afrika, Shaka Ssali, lala salama.”
Shaka Ssali atakumbukwa daima kwa mchango wake mkubwa katika uandishi wa habari, hasa kupitia kipindi chake cha Straight Talk Africa, ambacho kilimpa umaarufu mkubwa. Urithi wake utaendelea kuishi na kuwa mwangaza kwa waandishi wa habari wa sasa na wa siku zijazo.
