Kwa nini Mabunge Jumuiya ya Madola yanafanana?

MACHO ya mgeni yeyote anayetembelea kumbi za mikutano za mabunge kuanzia Dodoma, Tanzania,  pale Nairobi, Kenya na hata London, Uingereza yatakutana na mandhari yanayofanana kwa namna ya ajabu. Kuanzia namna wabunge wanavyoketi wakitazamana, uwepo wa Siwa ya dhahabu katikati ya meza, hadi maandamano rasmi ya Spika yanayoambatana na utulivu wa hali ya juu. Hizi si alama za bahati mbaya.

Huu ni mfumo wa uendeshaji wa dola unaojulikana kama “Westminster Model,” ambao umekuwa kiungo muhimu kinachounganisha mataifa ya Jumuiya ya Madola kupitia misingi ya sheria na utamaduni wa uongozi.Chimbuko la kufanana huku lina mizizi yake kwenye historia ya ukoloni wa Muingereza, ambapo mataifa mengi yalipopata uhuru, yaliamua kurithi mifumo ya kisheria iliyokuwa tayari imekomaa.

Badala ya kuanza upya na majaribio yasiyo na uhakika, nchi hizi ziliona busara kuendeleza utaratibu wa Westminster kwa sababu ulikuwa na mifumo imara ya mgawanyo wa madaraka.Huu ulikuwa ni uamuzi wa kimkakati wa kuhakikisha kuwa serikali mpya zinajengwa kwenye misingi inayoeleweka kimataifa, huku zikipewa mamlaka ya kutunga sheria na kusimamia rasilimali za wananchi kwa uwazi.

Hadi leo, utaratibu huu unaendelea kushika kasi kwa sababu unatoa jukwaa la kipekee la kuwawajibisha viongozi wa serikali mbele ya umma. Ndani ya mfumo huu, mawaziri si watu wa kukaa ofisini tu, bali ni lazima wawe wabunge wanaolazimika kufika ukumbini kujibu maswali na kutoa ufafanuzi wa sera zao.

Utaratibu huu wa ‘Vipindi vya Maswali na Majibu’  ni utaratibu wa muda mrefu na unahakikisha kuwa serikali inakaa kwenye mstari na inaguswa na changamoto za wananchi kupitia sauti za wabunge wao, jambo linalofanya bunge kuwa mhimili hai na lenye nguvu. SOMA: Spika wa Bunge akutana na mabalozi wa EU

Sababu nyingine inayofanya utamaduni huu uendelee ni nguvu ya ishara na alama zinazotumika kulinda heshima ya mhimili huo wa dola.Matumizi ya Siwa (Mace), kwa mfano, yanaashiria kuwa Bunge lina ridhaa ya mamlaka ya juu ya nchi kufanya maamuzi ya kisheria kwa niaba ya watu.

Alama hizi, pamoja na mavazi rasmi ya kiitifaki, zinatengeneza mazingira ya utukufu yanayowakumbusha wabunge kuwa wako kwenye eneo linalohitaji busara, heshima, na nidhamu ya hali ya juu, mbali na hisia za mitaani au shinikizo la kisiasa lisilo na tija.

Uendelezaji wa mfumo huu pia unachangiwa na ushirikiano wa karibu kupitia Chama cha Mabunge ya Jumuiya ya Madola (CPA), ambacho hufanya kazi ya kuunganisha mabunge haya kote duniani. Kupitia mikutano na mafunzo ya pamoja, wabunge na watumishi wa mabunge wanajifunza mbinu mpya za uendeshaji wa vikao huku wakizingatia misingi ileile ya asili.

Hii inatengeneza lugha moja ya kidiplomasia na kisheria, inayorahisisha nchi wanachama kusaidiana katika kuimarisha demokrasia na utawala bora bila kujali tofauti zao za kijiografia au kiuchumi.Mwisho, mfumo huu umeendelea kutumika kwa sababu una uwezo mkubwa wa kubadilika kulingana na mazingira ya nchi husika bila kupoteza kiini chake.

Ingawa misingi mikuu imetoka Uingereza, kila nchi imeongeza vionjo vyake vya kipekee vinavyoakisi utamaduni wa asili na lugha ya taifa husika. Kufuatia mfumo huu , Tanzania imefanikiwa kuchanganya itifaki hizi za kimataifa na lugha adhimu ya Kiswahili pamoja na mavazi ya heshima ya kitaifa, na kutengeneza bunge lenye haiba ya kitanzania ambalo bado linatambulika na kuheshimika kote duniani kwa weledi wake.