DAR ES SALAAM – Tanzania imezidisha juhudi za kupunguza matumizi yatokanayo na zebaki ambayo hutumiwa sana na wachimbaji wadogo wa dhahabu (ASGM) lakini inatajwa kuwa ni hatari kwa afya na mazingira.
Mhandisi Cyprian Luhemeja, Katibu Mkuu Ofisi ya Makamu wa Rais (Muungano na Mazingira) akizungumza katika Kongamano la Kikanda la Afrika la Usimamizi wa Uchafuzi wa Zebaki na Taka jijini Dar es Salaam amesema serikali inatekeleza hatua kadhaa za kupunguza uwezekano wa matumizi ya zebaki.
Kongamano hilo lililoandaliwa na Benki ya Dunia lilieta pamoja makundi ya kitaifa ya waangalizi wa mazingira kutoka Ghana, Senegal, Zambia, Kenya na mwenyeji Tanzania.
“Tumeanzisha kampeni kubwa ya uhifadhi wa mazingira,” alisema Luhemeja, “Serikali imeridhia Mkataba wa Minamata juu ya Mercury na imejitolea kupunguza kikamilifu uchafuzi wa zebaki.”
Takwimu rasmi zinaonesha kuwa watu wasiopungua milioni 1.2 wanajihusisha na shughuli za uchimbaji mdogo katika migodi ya dhahabu nchini Tanzania wakitumia kati ya tani 18 hadi 25 za zebaki kila mwaka. Zaidi ya hayo, watu milioni 7.2 wanategemea moja kwa moja shughuli kama hizo kwa maisha yao.
Serikali inasema imeweka sera kamili, usajili na hatua zingine za kushughulikia hatari ambayo inaendelea kuongezeka.
Mpango Kazi wa Taifa wa Miaka Mitano (NAP) wa Uchimbaji wa Dhahabu unalenga kupunguza matumizi ya zebaki katika sekta ndogo ya wachimbaji wadogo kwa asilimia 30 na kuongeza uelewa wa umma ifikapo mwaka 2025.
Pia inalenga kuendeleza na kutekeleza mkakati wa afya ya umma wa kuzuia na kupunguza uwezekano wa zebaki kwa jamii.
Mwakilishi wa Benki ya Dunia, Makiko Watanabe aliwaambia wajumbe kuwa zebaki na uchafuzi wa kemikali husababisha matatizo makubwa ya kiafya. “Uchafuzi wa mazingira ni sababu kuu ya vifo katika nchi zenye kipato cha chini,” alisema, akielezea kuwa moja kati ya vifo vinne vinahusishwa na hatari za mazingira, hasa uchafuzi wa mazingira.
Chanzo kikubwa cha uchafuzi wa zebaki ni migodi ya dhahabu, ikizalisha asilimia 38 ya uzalishaji wa zebaki duniani. “Programu hii inatoa fursa nzuri ya kuanza kukabiliana na changamoto ya ujuzi, sera na teknolojia ikiwa ni pamoja na biashara haramu ya zebaki katika kanda,” alisema.
Wataalamu wanashauri kuwa zebaki ni sumu kwa binadamu, wanyama na mazingira. Zaidi ya wachimbaji milioni 20 wakiwemo wanawake na watoto wanaofanya kazi katika migodi ya dhahabu katika nchi nane wameathirika.
Wakati huo huo, Mkurugenzi Mkuu wa Baraza la Taifa la Usimamizi wa Mazingira (NEMC) Dk Immaculate Sware Semesi ametoa wito kwa wadau kushirikiana ili kuweka mazingira safi na salama.
Kwa mujibu wa Dk. Semesi, Baraza limekuwa likishirikiana na watendaji wa serikali na wasio wa serikali ili kukabiliana na athari za matumizi ya zebaki kwa wachimbaji wadogo wa dhahabu nchini.
