Tafakari ya Mahusiano ya China na Tanzania maadhimisho ya miaka 74

Afrika na China zina uhusiano wa kihistoria na wa karibu ambao ulianza katika harakati za ukombozi za zamani. Katika miongo miwili iliyopita, mahusiano haya yamekua kwa kasi kwa mafanikio zaidi.

Mahusiano ya jadi kati ya serikali na serikali kati ya pande hizo mbili, maarufu katika miongo ya awali na ya mwisho ya nusu ya pili ya karne ya 20, yamebadilika sana. Sasa wamevuka kwenye biashara-kwa-biashara na mahusiano kati ya watu na watu.

Hii haipaswi kuja kama mshangao kama jinsi msemo mmoja maarufu wa Kiafrika unavyosema, ‘uzuri wa mti upo kwenye matawi yake, lakini nguvu zake ziko kwenye mizizi yake’. Kwa hiyo ni kweli kwamba katika miaka ya hivi karibuni, kumekuwa na mvuto na hofu kubwa kuhusu uhusiano kati ya China na Afrika.

Labda kile ambacho watu wengi husahau kuzingatia ni kwamba ni mizizi mirefu ya mahusiano haya ambayo yamewawezesha kustawi zaidi ya ufahamu wa watu wengi.

Uhusiano wetu ni tajiri na mgumu, uhusiano thabiti ambao hauwezekani kubadilika lakini tu kukua kuwa insta zaidi.. Ninatoa angalizo hili dhidi ya hali ya nyuma ya matukio mabaya ya kimataifa ambayo yamekabili ulimwengu.

Migogoro kama vile janga la UVIKO-19, vita vya Urusi-Ukraine, athari za mabadiliko ya hali ya hewa, usumbufu wa ugavi, mfumuko wa bei, migogoro ya madeni, na kupanda kwa bei ya chakula yote yamehakikisha kuwa Afrika na ulimwengu unaoendelea ndizo zilizoathirika zaidi.

Changamoto hizi zinachangiwa na matatizo ya ndani ya Afrika ya ukosefu wa usalama kama vile vita nchini Sudan, mapinduzi ya kijeshi katika sehemu za Afrika Magharibi, na viwango vya juu vya umaskini katika karibu nchi zote za Afrika.

Licha ya haya yote kuonekana kuwa ya huzuni na maangamizo, Afrika inasalia kuwa na uthabiti na ina fursa halisi ya kufufua uchumi na kutengeneza utajiri na ustawi kwa watu wake. Ili kufikia hili, ushirikiano wa kimataifa ni muhimu.

Ushirikiano ambao, miongoni mwa mambo mengine, unaunga mkono juhudi za Afrika kukomesha umaskini, kuunda nafasi za kazi, na kupunguza ukosefu wa usawa katika bara hilo. China, kwa miaka mingi, imethibitisha kuwa mshirika wa kutegemewa wa Afrika katika suala hili.

China imeendelea kutoa ushirikiano wa kweli ambao Afrika inataka – uwekezaji na biashara endelevu. Kufikia 2022, China imedumisha jukumu lake kama mshirika mkubwa zaidi wa kibiashara wa Afrika kwa miaka 14 mfululizo.

Takwimu zinaonyesha kuwa biashara ya China na Afrika ilipanda kutoka chini ya dola za Marekani bilioni 13 mwaka 2000 hadi dola bilioni 254 mwaka 2022, ongezeko kubwa la zaidi ya mara 19.

Rekodi za miezi mitano ya kwanza ya 2023 pekee zinaonyesha kuwa jumla ya uagizaji na usafirishaji kati ya China na Afrika ulifikia dola za kimarekani bilioni 113.5, hadi asilimia 16.4 mwaka hadi mwaka.

China pia imesalia kuwa mwekezaji mkubwa zaidi barani Afrika ikiwa na zaidi ya dola bilioni 47 za uwekezaji wa moja kwa moja wa kigeni kufikia 2022.

Kuongezeka kwa uwekezaji huu na mabadilishano ya biashara kumesaidia sana kujenga uchumi wa nchi za Kiafrika, kuunda fursa zaidi kwa biashara mpya, na kupambana na ukosefu wa ajira katika bara.

Kama viumbe hai vingine vyote vyenye afya, uhusiano kati ya China na Afrika unakua na kubadilika ili kushughulikia maslahi yanayoendelea ya pande zote mbili.

Kwa mfano, wakati nchi za Afrika zikijaribu kuanza mpango wao wa Eneo Huria la Biashara Huria la Bara la Afrika (AfCFTA), China imechukua hatua ya kijasiri na ya kukaribisha ya kuongeza ushirikiano na taasisi za fedha za bara na kanda ndogo ya Afrika,kubadilisha uwekezaji wa moja kwa moja wa kigeni na kupanua orodha ya bidhaa zinazoagizwa kutoka Afrika ili kuchochea mpango huo.

Wakati sote tunakubali kwamba mara tu Eneo Huria la Biashara Huria la Bara la Afrika litakapofanya kazi kikamilifu, itafungua manufaa ya soko la bara na kutoa fursa kubwa kwa nchi zote za Afrika na kwingineko, ni katika hatua hii ambapo ushirikiano wa kimataifa na nchi kama China unaingia kazini.

Kwa upande mmoja, Afrika inatafuta kwa dhati msaada wa kusaidia kuziba pengo la miundombinu na kuhakikisha muunganisho wa bara zima kupitia barabara, reli, viwanja vya ndege, njia za kusambaza umeme, njia za mawasiliano, na kadhalika ili kuhakikisha Eneo Huria la Biashara Huria la Bara la Afrika inatoa matokeo yanayotarajiwa.

Kwa upande mwingine, China inajibu wito huu wa kuboresha miundombinu kupitia Mpango wake wa Ukanda na Njia (BRI) uliosajiliwa na nchi 52 za Afrika na Tume ya Umoja wa Afrika.

Huu ni uelewa wa pamoja kwamba mara tu miundombinu ya uunganisho itakapowekwa, basi mwelekeo unaweza kuhamia kukuza biashara ya nchi mbili na kupunguza nakisi ya biashara na China na nchi za Afrika.

Historia tajiri ya Tanzania na sera za mambo ya nje zinaruhusu nchi hiyo kutoa kipaumbele kinachostahili kwa mipango ya bara la Afrika kama vile Eneo Huria la Biashara Huria la Bara la Afrika.

Tanzania iko tayari kutumia vyema mpango wa bara. Kama ilivyo kwa nchi nyingine nyingi zinazoendelea, Tanzania pia iko tayari kwa wimbi jipya la ukuaji wa viwanda pamoja na maendeleo ya kiteknolojia, uvumbuzi na uchumi wa kidijitali.

Hivyo, kufanya kazi na nchi kama China, gwiji katika nyanja hii, kutatuwezesha kupata ujuzi na uwezo unaohitajika, na kuhamasisha rasilimali zinazohitajika sana.

Tanzania fanya ulivyoahidi. Serikali ya sasa ya Tanzania, chini ya uongozi wa Mkuu wa Serikali mwanamke pekee barani Afrika, Samia Suluhu Hassan, iko wazi kwa uwekezaji na ushirikiano wa kimataifa.

Ametangaza kwa makusudi nguzo nne (Rs 4) za kuimarisha demokrasia na kuhakikisha maendeleo yanayozingatia watu. Kwa ufupi, nguzo hizo ni, upatanisho, uthabiti, mageuzi na kujenga upya, ni mwaliko wa dhati kwa washirika wote wa ndani na marafiki wa kimataifa kuanza njia ya pamoja ya ushirikiano kwa manufaa ya pande zote.

Ni katika muktadha huu ambapo uhusiano wa Tanzania na China sasa umekuwa wa karibu zaidi kuliko hapo awali. Viongozi wa nchi hizo mbili, Rais Xi Jinping na Rais Samia Suluhu Hassan wanaonana macho kwa macho na kuwa na uhusiano wa karibu wa kidugu wa kufanya kazi.

Hili linathibitishwa na mazungumzo yao ya hivi punde huko Beijing, China, wakati wa ziara ya serikali na huko Johannesburg, Afrika Kusini kando ya Mkutano wa Wakuu wa BRICS. Sasa, uhusiano wa Tanzania na China umeboreshwa na kuwa ubia wa kimkakati wa ushirikiano wa kimkakati unaolenga kuinua ushirikiano katika nyanja zote.

Wajumbe wa serikali na sekta binafsi kutoka pande zote mbili pia hufanya ziara za mara kwa mara. Siku chache zilizopita, ujumbe wa China kutoka Jimbo la Zhejiang, unaojumuisha wawakilishi zaidi ya 100 wa kiuchumi na biashara, walitembelea Tanzania na kufanya majadiliano ya biashara kwa biashara na wenzao wa Tanzania jijini Dar es Salaam.

China inasalia kuwa chanzo kikubwa zaidi cha Uwekezaji wa Moja kwa Moja wa Kigeni wa Tanzania, kulingana na Kituo cha Uwekezaji Tanzania (TIC).

Hadi kufikia Agosti 2023, Kituo cha Uwekezaji Tanzania kilisajili jumla ya miradi 1,195 ya China yenye thamani ya dola za Marekani bilioni 10.73 nchini Tanzania, na hivyo kutengeneza ajira 141,530.

Katika kipindi cha miaka miwili pekee iliyopita, miradi mipya 205 ya China yenye thamani ya dola za Marekani bilioni 3.1 ilisajiliwa na Kituo hicho na itatoa ajira mpya 22,626.

anaendelea kufanya kazi nchini Tanzania kwa mujibu wa sheria ya uwekezaji wa ndani, kulipa kodi ipasavyo, kutoa ajira kwa mamia kwa maelfu ya vijana wa Kitanzania, na kuwezesha uhamisho wa kiteknolojia ufaao nchini humo.

Kwa kutaja machache tu, makampuni ya China yanashiriki katika kutekeleza miradi ya kimkakati ya Tanzania, kama vile ujenzi wa reli ya kisasa ya kati ya Standard Gauge, ambayo itahakikisha uhusiano wa kikanda na nchi nyingi za Afrika mashariki na kati ambazo hazina njia ya bahari;

Bwawa la Kufua Umeme la Julius Nyerere, litakachohakikisha Tanzania inajitosheleza katika uzalishaji wa umeme, na mtandao wa mkongo wa Taifa wa TEHAMA, utakaohakikisha kuwa kuna mawasiliano ya intaneti kwa karibu hospitali zote na shule za msingi na sekondari nchini.

Zaidi ya hayo, Tanzania ni miongoni mwa nchi 9 za Afrika zinazoendelea kufurahia msamaha wa ushuru wa forodha kwa asilimia 98 ya bidhaa zinazopaswa kulipiwa kodi tangu tarehe 1 Desemba 2022.

Hii ina maana kwamba mazao ya Tanzania ya kilimo kama parachichi, maharagwe ya soya, mihogo na mengine mengi yanafika kwa urahisi kwenye soko kubwa na lenye faida kubwa la China.

Huu ni msukumo mkubwa kwa Tanzania ambayo idadi ya watu wake bado ni watu wa kilimo.

China pia imeendelea kuisaidia Tanzania katika kuondokana na umaskini na mapungufu ya ujuzi katika kujifunza kwa kutoa ufadhili wa masomo kwa Watanzania.

Kwa mfano, mwaka 2023 pekee, serikali ya China ilitunuku wanafunzi 46 wa Kitanzania ufadhili wa masomo katika vyuo mbalimbali vya elimu ya juu vya China, na wanafunzi wengine 114 walitunukiwa ufadhili wa programu za shahada zinazotolewa na Wizara ya Biashara ya China.

Kwa jumla, zaidi ya ufadhili wa masomo 2,000 na elfu chache zaidi za kozi fupi za mafunzo ya ufundi stadi zimetolewa na China kwa Tanzania hadi sasa.

Masomo haya ni uwekezaji usioonekana ambao ni muhimu katika kuwawezesha watu wa Tanzania kufikia uwezo wao kamili wa kuchangia ukuaji na ustawi wa nchi yao. Katika nyanja za kimataifa, uhusiano wa Afrika na China unaendelea kustawi, na hii ni historia pia.

Sote tunakumbuka nafasi ambayo Afrika na hasa Tanzania ilishiriki katika kurejesha kiti halali cha Jamhuri ya Watu wa China (PRC) katika Umoja wa Mataifa. Nani hajasikia hadithi ya “dansi ya Dk. Salim Ahmed Salim” katika Ukumbi wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa kufuatia ushindi huu? Afrika na China zimeendelea kusimama pamoja katika mijadala ya pande nyingi na kuunga mkono maslahi ya kila mmoja. Pia wanaunda na kutetea misimamo ya pamoja chini ya mwavuli wa kundi la G-77 na China.

Ushirikiano kati ya Afrika na China katika kongamano la pande nyingi umekuwa wa lazima na wa manufaa kwa pande zote mbili. Hatimaye, ni watu wa pande hizo mbili ambao wanasimama kama mashahidi wa moja kwa moja wa umuhimu wa mahusiano haya.

Haya ndiyo mahusiano yanayodumu kwa sababu maslahi ya watu wao wawili yapo katikati. Kama nilivyosema katika utangulizi wangu, ni watu wa Afrika na China ndio wanaounda mizizi inayouweka mti wa uhusiano wa Afrika na China kuwa imara na kustawi.

Habari Zifananazo

Back to top button